علل شکست نهضت ملی نفت

29 اسفند هر سال یادآور خاطره‌ای بزرگ برای ما ایرانیان است. خاطره‌ای شیرین که با یاد آن بر پدران و مادران خود که در راه آزادی و استقلال این سرزمین کوشیدند، درود می‌فرستیم. 29 اسفند یادآور خوبی‌ها و زشتی‌هایی هست که مثل هر حادثه‌ی تاریخی دیگر بایستی به هر دو جنبه‌ی آن توجه کرد. خوبی‌هایی همچون اتحاد مردم ایران، تبعیت از رهبری ملی و اسلامی و در نهایت بیرون راندن استعمارگران و دست‌نشاندگان آنها از این سرزمین. اما نباید از یاد برد که این حادثه‌ی تاریخی تجربه‌های تلخی نیز دارد؛ شکست اتحاد بین رهبران نهضت، فریب مردم توسط مزدوران داخلی و خارجی، و در نهایت انحراف از اهداف اصلی، از جمله‌ی آن موارد است.

تاریخچه حضور امریکا در ایران

بدون شک حضور آمریکا در ایران از دوره قاجار دیده می‌شود و ردپای آمریکاییها در ایران به این دوره از تاریخ مربوط است. در خلال سالهایی که قدرتهای بزرگ و استعماری جهان در اثر شرکت در جنگ جهانی اول دچار ضعف شدند، آمریکا با استفاده از این فرصت حضور استعماری خود را با ظاهری دوستانه آغاز نمود. در دوره قاجار که انگلیس و روسیه و فرانسویان و برخی از کشورهای دیگر در ایران جولان می‌دادند و امتیازات منحصر به فرد و چشمگیری از دولت ایران می‌گرفتند،[1] صدای این امتیازات در جهان می‌پیچید و حیرت کشورهای دیگر را بر می‌انگیخت و به طمع ورزی بر می‌داشت تا در تکاپو افتان به سهم خویش برسند.[2]

بازخوانی اسنادی از مداخلات انگلیس در ایران

آنچه که در روابط ملل و دول مورد تأکید ویژه و تدقیق نظر قرار می‌گیرد علاوه بر طول مدت، نوع و شکل و ماهیت آن در برهه‌ها و مقاطع مختلف زمانی است. برای یافتن طول مدت روابط ایران و انگلیس ناگزیر از بازگشت به دوران شاه عباس صفوی هستیم. اما برای فهمیدن ماهیت این روابط باید مقاطع مختلف زمانی را با در نظر گرفتن شروع ارتباط بررسی نماییم.

دوران استعمار انگلیس

انگلیسى‌ها ابتدا به عنوان بازرگانان وارد شبه قاره هند شدند. در سال ۱۷۵۷ آنان در جنگ پلاسى (Plassey)، نواب بنگاله را شکست دادند و آن را از دست مسلمانان خارج ساختند. کلکته نیز در همین سال از سلطه مسلمانان درآمد.

رؤیای استعمار روس و انگلیس

قدرت گرفتن آلمان و عثمانی همراه با تنش هایی که در اروپای شرقی اتفاق می افتاد اندک اندک سه قدرت بزرگ استعماری روسیه، انگلیس و فرانسه را به این نتیجه مشترک سوق داد که برای موفقیت در دیگر کشورها نمی توانند دائما از نیروی نظامی استفاده کنند. احتمال داشت این نیروی نظامی در خود قاره اروپا نیز مورد نیاز باشد که تاریخ هم این موضوع را چندسال بعد در جنگ جهانی اول نشان داد.

دوران استعماری روس و انگلیس

تراژدی های تاریخی استعمار برای کشورهای منطقه و چگونگی جدا کردن افغانستان از ایران

سیاست های استعماری قرن نوزدهم در جهان که توسط چند دولت بزرگ آن روزها یعنی انگلیس، فرانسه، روسیه و پرتقال هدایت می شدند، برای نیل به اهداف خود از هیچ کاری دریغ نمی کردند. آن ها با توجه به سابقه دوری که در این امور داشتند، بر اساس داده های میدانی خود که توسط مبلغان مذهبی و سیاحان از یک سو و نیروهای نفوذی خود به اشکال مختلف از سوی دیگر، به دست می آمد، طرحی را برای هر منطقه در نظر می گرفتند. سیاست جدا سازی قومی در خاور میانه از جمله راهبردهایی بود که استعمار در این پهنه بکار گرفته بود. با توجه به تنوع قومی و زبانی این منطقه، سیاست بریتانیا بر اساس همان شعار دیرینه خود یعنی «تفرقه بیانداز و حکومت کن» پیش گرفته شد. در این مجال برآنیم تا نگاهی گذرا به چگونگی جداشدن افغانستان از ایران بپردازیم، کشوری که تا کمتر از 160 سال پیش یکی از استان های ایران بزرگ به شمار می رفت :

بعد از بعثت پیامبر(ص)

 آنچه شنیده ‏ایم که چون پیغمبر در روز مبعث از کوه حراء به خانه آمد، وحشت زده و پریشان بود و گفت مرا بپوشانید و خدیجه او را پوشانید و پیغمبر به خواب رفت تا جبرئیل آمد و دومین سوره را آورد، یعنى سوره «یا ایها المدثر» اینها همگى برخلاف واقع و دون شان پیغبر ختمى مرتبط است.
 امین الدین طبرسى مفسر بزرگ شیعه در تفسیر «مجمع البیان‏» مى‏گوید: «یا ایها المدثر» یعنى اى کسى که در بستر خفته‏اى برخیز و قوم خود را از عذاب خداوند بیم ده، و در این راه سخت کوشا باش. سپس روایت «دثرونى، دثرونى، زملونى، زملونى‏» را نقل مى‏کند و بر آن ایراد گرفته و مى‏گوید:این درست نیست. زیرا خداوند با علائم روشن به پیغمبر وحى مى‏فرستد تا یعین پیدا کند آنچه به وى رسیده از جانب خداوند است. پس از وحى هم نیازى به چیزى ندارد که او را تقویت کند و دچار بیم و هراس نمى‏شود، و مضطرب نمى‏گردد. (مجمع البیان - ج 9 ص 384)

علی(ع)نخستین کسی که به پیغمبر ایمان آورد

درباره اینکه نخستین مسلمان کیست، در میان ما شیعیان شکى نیست که از جنس زنان قبل از هر کس خدیجه و از مردان امیرمؤمنان على (علیه السلام) است، اکثریت قریب به اتفاق مورخان و محدثان عامه نیز بر این عقیده‏اند.
 ابن هشام مورخ مشهور متوفى به سال 218 ه که قدیمترین مورخ اسلام و اهل تسنن خوانده مى‏شود، در تاریخ خود «سیره پیغمبر(ص)» تحت عنوان «على بن ابیطالب اولین جنس مذکرى است که اسلام آورد»

دعوت بنى هاشم

در سال سوم بعثت بار دیگر پیک وحى آمد و این آیه را آورد: «اى پیغمبر! بستگان نزدیکت را از نافرمانى ما بیم ده ».(و انذر عشیرتک الاقربین - سوره شعراء آیه 214) پس از نزول این آیه پیغمبر دستور داد گوسفندى ذبح کنند و آن را طبخ کرده با نان و قدحى دوغ مهیا سازند. سپس به على (علیه السلام) دستور داد همه مردان بنى هاشم را براى صرف غذا دعوت کند. نزدیک به چهل مرد در خانه حارث بن عبدالمطلب گرد آمدند.

آزار رساندن قریش به نو مسلمانان

در تاریخ اسلام مى خوانیم که آن دسته از مسلمانان نخستین که در مکه مسلمان شدند، سخت تحت تعقیب و فشار و شکنجه مشرکان مکه کسان بت پرست خود بودند. آنها با همه آزار و عذابى که دیدند، همچنان ثابت قدم ماندند، و در راه حفظ دین و ایمان خود دچار مشکلات طاقت فرسائى شدند. تا جائى که حتى عده اى با وضعى دردناک به شهادت رسیدند و نام نیکى در صفحات تاریخ مجاهدان و مبارزان راه حق از خود به یادگار گذاردند. چنان کار بر آنها سخت گذشت که روزى خباب بن ارت گفت: یا رسول الله دعا کن خدا ما را نجات دهد. فرمود: شتاب مکنید. پیش از شما مردانى بوده اند که آنها را با شانه هاى گداخته آهنین شکنجه مى دادند، و با اره به دو نیم مى کردند معهذا از دین خود برنگشتند. به خدا کار اسلام چنان بالا بگیرد و مسلمانان آنقدر آزادى پیدا کنند که سوارى از صنعا به حضرموت مى رود و غیر از خدا از کسى بیم ندارد.(1) تاریخ یعقوبى - جلد 2 ص 16)