دعوت بنى هاشم

در سال سوم بعثت بار دیگر پیک وحى آمد و این آیه را آورد: «اى پیغمبر! بستگان نزدیکت را از نافرمانى ما بیم ده ».(و انذر عشیرتک الاقربین - سوره شعراء آیه 214) پس از نزول این آیه پیغمبر دستور داد گوسفندى ذبح کنند و آن را طبخ کرده با نان و قدحى دوغ مهیا سازند. سپس به على (علیه السلام) دستور داد همه مردان بنى هاشم را براى صرف غذا دعوت کند. نزدیک به چهل مرد در خانه حارث بن عبدالمطلب گرد آمدند.

همین که غذا آماده شد پیغمبر رو کرد به عموها و عموزاده ها و فرمود: به نام خدا غذا میل کنید. چون غذا خوردند و ابولهب یکى از عموهاى پیغمبر که مدرى بت پرست و سرسخت بود دید که آن غذاى کم همه مدعوین را کفایت کرد و چیزى هم از آن باقى ماند، گفت: محمد شما را سحر کرد! با این سخن نابجاى ابولهب پیغمبر صلاح ندید دعوت خود را ابلاغ کند. جمعیت پراکنده شدند بدون اینکه نتیجه اى از مجلس گرفته شود.

روز بعد باز پیغمبر فرمود: یا على! دیروز ابولهب قبل از آن که من سخنى بگویم کارى کرد که دیدى و پیش از آنکه با آنها سخن بگویم متفرق شدند. سفارش کن غذاى دیروز را آماده سازند سپس آنها را جمع کن. على (علیه السلام) همان افراد را گرد آورد و آنها نیز آمدند و غذا خوردند. همین که کار غذا خوردن به انجام رسید پیغمبر برخاست و آغازبه سخن کردو فرمود: فرزندان عبدالمطلب! خدا را حمد مى کنم و به او استعانت مى جویم و گواهى مى دهم که خدائى جز خداى یگانه نیست. راهنماى قوم به آنها دروغ نمى گوید. به خداى یگانه من پیغمبر خدا هستم که براى شما و عموم مردم برانگیخته شده ام. به خدا قسم مى میرید چنانکه مى خوابید و برانگیخته مى شوید چنانکه بیدارید و از آنچه مدانید محاسبه مى شوید، و بدانید که بهشت و جهنم هست و دائمى است.

فرزندان عبدالمطلب! جبرئیل آمده است و از جانب خدا مرا مامور داشته است که «بستگان نزدیکم را از نافرمانى خدا بیم دهم » لابد از این آیه در خواهید یافت که موضوع از چه قرارى است؟ من قبل از هر کس مامورم که شما بستگان و خویشانم را به خداى یگانه دعوت کنم و پس از شما دیگران را. به خدا قسم من جوانمردى از عرب را سراغ ندارم که بهتر از من خیرخواه شما باشد. من خوبى هاى دینا و آخرت را براى شما آورده ام. خدا مرا مامور داشته که شما را فراخوانم تا او را خدایکتا بدانید. کدام یک از شما مرا به این امر یارى مى کند تا برادر من و جانشین من و نماینده من در میان شما و سرپرست خاندان من باشد؟

پیغمبر دو بار این سخنان را تکرار کرد و هیچ کس پایخى نداد، ولى هر دو بار على (علیه السلام) که از همه حضار کم سن تر بود، برخاست و گفت: یا رسول الله! من همه آنچه را فرمودى به عهده مى گیرم، و پیغمبر مى فرمود: بنشین! چون با سوم پیغمبر سخنان خود را تکرار کرد و على (علیه السلام) برخاست و آمادگى خود را اعلام داشت، پیغمبر در حالى که او را به حضار نشان مى داد، فرمود: این برادر من و جانشین من و نماینده من در میان شماست، از وى شنوائى داشته باشید و هر چه مى گوید بپذیرید که او وارث من خواهد بود.(تاریخ طبرى - جلد 2 صفحه 1172 کامل ابن اثیر - جلد 2 صفحه 40 و سیرة الرسول مرحوم آقا سید محسن امین عاملى صفحه 63 به نقل از تفسیر ثعلبى و خصائص نسائى و سیره حلبى. جاى بسى تاسف است که محمد بن حسنین هیکل نویسنده معروف مصر این قسمت را در چاپ دوم کتابش «زندگانى محمد» برداشته است!)در این جا حضار برخاستند و در حالى که بیرون مى رفتند، مى خندیدند و به ابوطالب مى گفتند: محمد به تو امر مى کند که از پسرت شنوائى داشته باشى و از وى اطاعت کنى.

به روایت یعقوبى در این مجلس خانوادگى پس از سخنان پیغمبر، عمویش ابولهب گفت: اى اولاد عبدالمطلب! اگر شما از این مرد پیروى کنید و به دفاع ازوى برخیزید کشته مى شوید و اگر رهایش کنید خوار مى گردید. ولى ابوطالب گفت: اى بدبخت! به خدا ما او را یارى مى کنیم و پشت سر او مى ایستیم. برادرزاده عزیز! هرگاه خواستى مردم را به خدایت رهبرى کنى، ما را آگاه کن تا سلاح به دست گرفته به حمایتت برخیزیم. در آن روز جعفر بن ابیطالب و عبیدة بن حارث بن عبدالمطلب مسلمان شدند و گروه بسیارى به دنبال آنها به اسلام گرویدند.(تاریخ یعقوبى - چاپ دارالفکر بیروت سال 1375 صفحه 16)این مطلب به همین گونه بوده است که ما از مجموع نقلها ترجمه کردیم ولى برخى از مورخان عامه جمله «جانشین من و نماینده من در میان شما و سرپرست خاندان من باشد» را حذف کرده اند اما ابن اثیر و ثعلبى و نسائى آن را به همین کونه با مختصرتفاوتى نقل کرده اند. جمله «آو وارث من خواهد بود» در خصائص نسائى که از دانشمندان بزرگ عامه است، آمده است.

 

منبع: تاریخ اسلام ار اغاز تا هجرت