راه‌های مقابله با جنگ نرم از منظر قرآن کریم

«راه‌‌های مقابله با جنگ نرم از منظر قرآن کریم» پژوهشی است که توسط حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌‌زاده، مدیر گروه فرهنگ‌‌نامه‌‌های قرآنی مرکز فرهنگ و معارف قرآن تدوین شده، اما به علت مشکلات بودجه‌ای منتشر نشده است. برای آشنایی با این پژوهش، با مؤلف آن گفت و گویی ترتیب دادیم که توجه شما را به آن جلب می کنیم.

مهمترین انگیزۀ شما برای پژوهش در این موضوع چه بود؟

علت تدوین چنین اثری فرمایش مقام معظم رهبری در رابطه با عملیاتی‌‌کردن مفاهیم قرآن کریم در عرصه‌‌های مختلف سیاسی‌‌، اخلاقی، اجتماعی و اعتقادی است. با توجه به این‌‌که در سال‌‌های اخیر، شاهد تهاجم گستردۀ دشمنان اسلام به فرهنگ‌‌ها و اعتقادات جامعه مخصوصاً شیعیان بوده ایم. به همین منظور بررسی هایی انجام گرفت تا مشخص شود که آیا کسی راه‌‌های مقابله با جنگ نرم را از منظر قرآن مورد بحث و نقد قرار داده یا نه؟ با توجه به مأخذ‌‌شناسی که انجام گرفت، متأسفانه در عرصۀ قرآن‌‌پژوهی کسی چنین کاری انجام نداده است؛ لذا از سوی مرکز فرهنگ و معارف قرآن توصیه شد که این پروژه انجام گیرد.

مهترین سرفصل های این پژوهش را بیان نمایید.

در ابتدای کار کلیۀ مقالات و کتاب‌‌ها و مباحثی که در رابطه با جنگ نرم تدوین شده اند را با مأخذشناسی یک پروندۀ علمی در حد 1000 صفحه انجام دادیم، اما در این پروندۀ علمی، بحث‌‌های قرآنی مرتبط با این موضوع مطرح نشده بود؛ لذا ما رفتیم سراغ این‌‌که آیا از منظر قرآن این بحث قابل طرح است یا نه؟ بعد از بررسی‌‌های مختلف از آیات و تفاسیر مختلف احساس شد که می‌‌توان راه‌‌هایی را از منظر قرآن شناسایی کرد که در راستای مقابله با تهاجم نرم دشمن مطرح شده است. در همین راستا ابتدا قبل از ورود در آیات قرآن، آمدیم گفتیم اول ببینیم که خود تهدید یا جنگ یا توطئۀ نرم چه مفهومی دارد و در مرحلۀ بعد آیا می‌‌توانیم چنین مفهومی را در قرآن پیگیری کنیم یا نه؟ بنابراین به سراغ تعریف جنگ نرم رفتیم. بعد از آن، رفتیم سراغ این موضوع که در تاریخ، چنین چیزی سابقه داشته یا نداشته است؟ لذا بعد از تعریف، تاریخچه این بحث را مطرح کردیم و بعد از آن  هم آمدیم ابعاد و اهداف دشمنان را در مورد جنگ نرم، مورد بحث قرار دادیم و در ادامۀ این بحث که بخش اول کتاب را شامل می‌‌شود، ویژگی‌‌ها و ابزارهای جنگ نرم را هم مورد بحث و تحقیق قرار دادیم.

بعد از پایان یافتن بخش اول کتاب که مربوط به زوایای مختلف جنگ نرم بود، وارد بخش دوم شدیم. گفتیم خوب ما اهداف دشمنان را شناسایی کردیم و تعریف جنگ نرم را هم مشخص کردیم، ببینیم آیا در راستای این کارهایی که دشمنان ما در جنگ نرم دارند انجام می‌‌دهند، قرآن هم راه‌‌های مبارزه و مقابله با آن را به ما نشان داده یا نه؟ لذا بخش دوم کتاب را به شناسایی راه‌‌های توئطه با جنگ نرم دشمنان از منظر قرآن اختصاص دادیم.

در بخش دوم کتاب رفتیم سراغ دشمن‌‌شناسی؛ یعنی اولین موضوع مورد بحث ما این بود که آیا در قرآن در رابطه با دشمن و دشمن‌‌شناسی بحثی آمده تا ببینیم در این قسمت بحث، آیا دشمنان، تهدید نرمی در طول تاریخ، علیه جبهۀ حق و انبیاء و اولیای الهی داشته اند یا نه؟

بعد از بررسی دشمن‌‌شناسی در قرآن آمدیم سراغ آن موضوعات اصلی که در بحث جنگ نرم مطرح کرده بودیم. در آن-جا مطرح کرده بودیم که یکی از اهداف بسیار مهم دشمنان در بحث جنگ نرم، سست‌‌کردن اعتقادات دینی و تضعیف ایمان جوامع اسلامی است. ما در راستای این موضوع، آمدیم ببینیم که آیا قرآن هم در بحث تحکیم اعتقادات دینی مباحثی را مطرح کرده یا نه؟ لذا ما در این قسمت از بخش دوم کتاب مباحث مهمی مبنی بر این که چگونه می‌‌توان ایمان و اعتقادات را ارتقاء داد و تحکیم بخشید، مطرح و آیات مربوط به این بخش را استخراج و مفصلا مورد بحث قرار دادیم.

یکی از اهداف جنگ نرم دشمنان، سست‌‌کردن مرکز اصلی جامعه اسلامی که خانواده‌‌ها باشند، مورد هدف دشمنان برای پاشیدن پیوند معنوی و عاطفی خانواده‌‌ها است. در این راستا، ما آمدیم این مطلب را در قرآن مورد بررسی قرار دادیم که چه باید کرد که پیوند اعضای خانواده از منظر قرآن تحکیم بخشیده شود و راه های حفظ اعضای خانواده از تهدیدات نرم دشمنان چیست؟ 

در این پژوهش، چه راهکاری به عنوان مقابله با جنگ نرم ارائه شده است؟

در بخش سوم این بخش، یکی از راه‌‌کارهای قرآن را در رابطه با حفظ ایمان و اعتقادات جامعه که انس با قرآن باشد و خداوند روی این قضیه تأکیدات فراوان دارد، مطرح کردیم. در کنار این مطالب، از توصیه‌‌های حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری(مد ظله) در رابطه با برکات و آثار انس با قرآن را آورده ایم.

بحث مهمی که تضمین کنندۀ حفظ معنویت در جامعه است و قرآن نیز روی آن، تأکیدات فراوانی دارد، بحث احیای فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است. اگر دشمن از آن طرف با تضعیف ایمان، روحیۀ بی تفاوتی را در جامعه رسوخ داده و تقویت کرده، قرآن در قبال این قضیه می‌‌فرماید شما برای جلوگیری با آن، احساس مسئولیت خود را بالا ببرید و نگذارید دشمنان جامعۀ شما را بی تفاوت و بی مسئولیت بار بیاروند. در این زمینه باز ما در پایان بحث-های قرآنی، توصیه‌‌های زیبای حضرت امام و مقام معظم رهبری را مطرح کردیم.

یکی از موضوعات بسیار مهمی که امروز دشمنان ما و دشمنان جامعۀ اسلامی در جامعه مطرح می‌‌کنند، بحث ایجاد تفرقه و اختلاف در میان ملل اسلامی و مسئولین جوامع اسلامی است. دشمنان سرمایه‌‌گذاری زیادی کردند تا بتوانند با ایجاد تفرقه بین مسلمانان، حتی بین گروه‌‌های شیعه و بین مسئولین و مردم، ضربات خودشان را وارد کنند. قرآن در این زمینه، دستورات بسیار ارزشمندی را مطرح فرموده که با توجه به آن، در بخش بعد، یکی از راه‌‌های مقابله با تهدید نرم را «توجه به عوامل وحدت‌‌بخش و پرهیز از عوامل تفرقه» عنوان کردیم.

قسمت دیگر این بخش هم یکی از ریشه‌‌ای‌‌ترین مباحث مبارزه با تهاجم نرم با عنوان «احیای فرهنگ اقامه نماز در جامعه» است. احیای این فرهنگ، می تواند ایمان مردم را حفظ کند و آنها را از فساد و فحشاء نجات دهد و در نهایت حملات دشمنان به منظور تضعیف ایمان به جایی نخواهد رسید.

آخرین موردی که ما در این بخش مطرح کردیم، بحث تقوا و پارسایی است که می‌‌تواند جامعه را در مقابل خطرات نرم و تهدیدات نرم دشمنان حفظ کند. قرآن به صراحت فرمودند: ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر. اگر دشمنان با نشر و اشاعه فحشاء جامعه را به فساد بکشند، ما باید به آن چیزی که مقابل آن است و می‌‌تواند این را از بین ببرد توجه بیشتری بکنیم که بحث تقوا است. ما در این‌‌ بخش سعی کردیم محورهای مهم این بحث که عبارت است از: عوامل دستیابی به تقوا، زمینه ها و برکات تقوا در راستای مقابله با جنگ نرم را مطرح کنیم.

ما برای این‌‌که یک قدم اولیه‌‌ای را در این عرصه گرفته باشیم، بحث را تا این‌‌جا به پایان بردیم و کتاب را در این دو بخش جمع کردیم و انتظار داریم که ان شاء الله عزیزان و پژوهشگران دیگر در عرصه های مختلف علوم اسلامی وارد بشوند و این بحث را به صورت کاملتر و مفصلتری بررسی کنند و در اختیار جامعه قرار دهند.

این اثر در چه مرحله ای قرار دارد؟

این پژوهش اتمام یافته است. هرچند این پروژه خارج از مرکز کلید خورد، اما مرکز وعدۀ حمایت داد که متأسفانه به دلیل مشکلات بودجه ای در حال حاضر در آستانۀ نشر متوقف شده است.

با تشکر از شما که در این گفت و گو شرکت کردید.